Οι λέξεις Πάσχα, Άνοιξη, μοσχοβολιές στον αέρα, πατρίδα, Ελλάδα, εκκλησίες, ξωκλήσια, αγριολούλουδα, Χριστός, Ανάσταση, μελισσοκέρι, είναι στενά δεμένες μεταξύ τους.

Εμείς οι μαθητές της Α΄ τάξης του 11ου Δημοτικού Σχολείου Καβάλας σκεφτήκαμε να ρωτήσουμε τη γιαγιά, τον παππού, τη θεία μας για τις συνήθειες του λαού μας κατά το Μεγαλοβδόμαδο και το Πάσχα. Θα σας τις μεταφέρουμε ακριβώς όπως τις ακούσαμε, για να νιώσετε και εσείς την ίδια χαρά που νιώσαμε κι εμείς στην τρυφερή καρδούλα μας! Τις μέρες του Πάσχα όλοι πηγαίνουμε στην εκκλησία. Ξεκινάμε από το Σάββατο με την Ανάσταση του Λαζάρου. Την Κυριακή των Βαΐων, οι εκκλησίες μας είναι στολισμένες με βάγια. Τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ ακούμε το κατανυκτικό τροπάριο της Κασσιανής. Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης με κόκκινο χρώμα, που συμβολίζει το κόκκινο αίμα του Χριστού. Παντού μαύρες κορδέλες μέσα στην εκκλησία, σύμβολο πένθους. Ο ιερέας ψάλλει "Σήμερον κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γην κρεμάσας". Την Μ.Παρασκευή τα κορίτσια και τα αγόρια μαζεύουν δροσερά λουλούδια από τους κήπους και στολίζουν τον Επιτάφιο.Η συγκίνηση διαπερνά κάθε ψυχή. Το Μεγάλο Σάββατο η εκκλησία φορά τα γιορτινά της. Ασπρα κρίνα και κόκκινες κορδέλες. Στις 12 ο παππάς ψάλλει το "Χριστός Ανέστη" και δίνει στους πιστούς το Αγιο Φώς που έχει έρθει από τα Ιεροσόλυμα. Δίνουμε το φιλί της αγάπης και τσουγκρίζουμε τα αυγά. Ο χώρος φωτίζεται από τα βεγγαλικά ενώ οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα! Ο Κύριος αναστήθηκε!

 Τα ήθη και έθιμα στο χωριό μας είναι :

Σε όλη την Ελλάδα το Πάσχα γιορτάζεται με μεγαλοπρέπεια. Στην Κέρκυρα την Μ.Πέμπτη, εκτός από το ότι βάφουν τα αυγά, κρεμάνε στα παράθυρα τους μακριά πανιά (λάβαρα) σε κόκκινο ή μπορντώ χρώμα. Σπάζουν επίσης και κανάτια πήλινα. Έτσι πιστέυουν πώς φεύγει κάθε κακό από το σπίτι τους και έρχεται ευλογία και καλοσύνη.

Στην Κώ καίνε μια κούκλα που συμβολίζει τον Ιούδα.

Στην πόλη μας την Καβάλα ρίχνουμε πολλά πυροτεχνήματα μετά την Ανάσταση. Ο ουρανός φωτίζεται από χιλιάδες χρωματιστά αστέρια,που πέφτουν στην γή. Τα μεγάλα καράβια στο λιμάνι σφυρίζουν χαρούμενα.

Το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια και έψελναν την Ανάσταση του Λαζάρου και οι νοικοκυρές τα φίλευαν με βρασμένα καλαμπόκια, φουντούκια και καρύδια. Τους έδιναν ακόμα κουλούρια και αυγά. Την Κυριακή των Βαϊων, τα παιδιά μετά τον εκκλησιασμό γύριζαν στα σπίτια με καλαθάκια στο χέρι και έψελναν το δίστιχο: "Βάι βάι και των Βαγιών, σεν κερκέλ κ'εμέν ωβόν" δηλ. εσύ το κουλούρι και εγώ το αυγό. Κάθε νοικοκυρά έδινε στα παιδιά αυγό και κουλούρι. Τα παιδιά είχαν μαζί τους ένα σπάγγο, που περνούσαν τα κουλούρια και τα φορούσαν στο λαιμό σαν περιδέραιο. Τη Μ.Πέμπτη, κάθε οικογένεια έβαφε με κόκκινη μπογιά ή με κρεμμυδότσουφλα τα αυγά που έβραζαν στον τεντζερέ και γίνονταν χρώματος μελί. Κάθε οικογένεια έβαζε μέσα σε καλαθάκι τόσα αυγά όσα ήταν τα μέλη της, ακόμη ένα για την Παναγιά και ένα για το σπίτι, έραβαν πάνω στο καλαθάκι ένα πανί όπου έγραφαν το όνομα της οικογένειας και τη Μ.Πέμπτη τα πήγαιναν στην εκκλησία. Τα έβαζαν κάτω από την Αγία Τράπεζα, για να διαβάζονται και τα έπαιρναν μετά την Ανάσταση. Το Πάσχα έτρωγε ο καθένας από ένα αυγό, ενώ τα δύο άλλα, δηλαδή της Παναγιάς και του σπιτιού, τα έβαζαν στο εικονοστάσι και όταν γινόταν τρικυμία τα έριχναν στη θάλασσα, για να σταματήσει η φουρτούνα. Μέσα στο καλαθάκι έβαζαν ακόμα μικρές πάνινες σακκουλίτσες με σιτάρι, καλαμπόκι, φασόλια, κολοκυθόσπορο, αλεύρι, προζύμι και αλάτι. Τους σπόρους τους διαβασμένους τους ανακάτωναν με τους σπόρους για τη σπορά για το καλό και το αλεύρι το έριχναν στο αμπάρι για ευλογία. Οι γείτονες και οι συγγενείς έστελναν τσουρέκια και αυγά σε οικογένειες φτωχές. Υποχρεωτικά όλοι οι συγγενείς και φίλοι έπρεπε να περάσουν από όλα τα σπίτια, για να πούν το "Χριστός Ανέστη" και να τσουγκρίσουν τα αυγά.

Γιάννης Καμπουρίδης

Η Ανάσταση είναι η νίκη του Χριστού πάνω στον θάνατο.Με την Ανάληψη ο Υιός επιστρέφει στον Πατέρα και παίρνει τη θέση του "εκ δεξιών του Πατρός" και την Πεντηκοστή στέλνει το Άγιο Πνεύμα στους μαθητές του.

Ηλιάννα Δημήτροβα

Μέσα στο δογματικό περιεχόμενο του Πάσχα, έχουν ενταχθεί ως λαϊκά έθιμα πολλές προχριστιανικές παγανιστικές λατρευτικές συνήθειες που συνδέονται με τη βλάστηση. Τα έθιμα αυτά προσπαθούν να ενισχύσουν τη γονιμότητα της γης αποτρέποντας το κακό και τους κινδύνους, που απειλούν τη βλάστηση αυτή την εποχή.Ένα έθιμο κατεξοχήν ανοιξιάτικο και χαρούμενο, είναι οι κούνιες που γίνονται το Πάσχα. Έχει αρχαία ελληνική καταγωγή από τα "Ανθεστήρια". Αλλά, βέβαια, αν πρέπει με κάτι να συνδέσουμε κατεξοχήν το Πάσχα, αυτό είναι το πολύ και καλό φαΐ. Μετά την νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής, η μαγειρίτσα, ο οβελίας που ψήνεται, τα αυγά, τα τσουρέκια είναι το όνειρο κάθε πιστού.

Οι γεωργοί προσπαθούν να ξορκήσουν το χαλάζι που είναι άσπρο και λαμπερό με κάτι πιο φωτεινό απ'αυτό. Και τι είναι αυτό; Το Φως της Ανάστασης.Σε κάποιες περιοχές της Φθιώτιδας, τη νύχτα της Ανάστασης, ένας επίτροπος της εκκλησίας παίρνει ένα καλάμι βρίζας αγιασμένο από τα Φώτα, ανεβαίνει στο καμπαναριό ψηλά και την ανάβει. Έτσι πιστεύουν δεν θα πέσει χαλάζι.

Και άλλα ήθη και έθιμα από τα Ιόνια νησιά και τη Ζάκυνθο…

Το βαγί στη Ζάκυνθο δεν είναι η δάφνη που έχουμε εμείς εδώ στη Μακεδονία, αλλά φρέσκα φύλλα φοίνικα, που μ'αυτά πλέκουν σταυρούς, βαγιοφόρες, ήλιους , αλογάκια και στολίζουν τις εκκλησίες για την γιορτή. Οι "νόντσολοι" μοιράζουν σ'όλα τα σπίτια το βαγί ως ευλογία του ιερέως και οι πιστοί το τοποθετούν στις εικόνες. Μετά το τέλος της λειτουργίας, οι ναοί ντύνονται στα πένθιμα. Τα μαύρα πεύκια κυριαρχούν παντού. Το πρωί της Μ.Παρασκευής γίνεται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και ακολουθεί η Αποκαθήλωση. Μετά τη λιτάνευση, το σώμα του Χριστού τοποθετείται στον Επιτάφιο.Οι Επιτάφιοι δεν στολίζονται με λουλούδια επειδή είναι ξυλόγλυπτοι, με επένδυση φύλλου χρυσού και βελούδου.Το πρωί του Μ.Σαββάτου ψάλλεται ο ωραιότατος ύμνος "Τον Κύριον υμνείτε" και η ξακουστή "Gloria". Ακολουθεί το σπάσιμο των πήλινων σταμνών από τις νοικοκυρές των σπιτιών.

Η δασκάλα Χρύσα Ζιάννου.