Η Σκάλα Του Χρόνου

(Γράμμα στον Ίκαρο, ένα παιδί της Μινωικής εποχής)

Κάποτε μας είχες πει ότι το "πριν" και το "μετά" το φαντάζεσαι σαν μια μεγάλη σκάλα που ξεκινά από το βυθό της θάλασσας και η κορυφή της χάνεται στα σύννεφα. Εσύ στεκόσουν σ'ένα σκαλοπάτι στη μέση της. Εμείς στεκόμαστε πολύ ψηλότερα στη σκάλα, ενώ τα ψηλότερα σκαλοπάτια της παραμένουν άδεια. Έχουμε όμως κι εμείς τα ίδια ερωτήματα με σένα. Θα θέλαμε να μάθουμε ποιοι θα βρίσκονται εκεί ψηλά, πώς θα μοιάζουν,τι θα σκέφτονται…Όμως τώρα θελήσαμε να γνωρίσουμε και τα χαμηλότερα σκαλοπάτια, εκεί που βρίσκεσαι εσύ, να αγγίξουμε τα ίχνη από τα πατήματά σου, να παίξουμε μαζί σου, να δούμε, να γευτούμε, να μυρίσουμε, να αισθανθούμε και να γελάσουμε μαζί. Να νιώσουμε και ν'αγγίξουμε ό,τι ένιωσες και άγγιξες κι εσύ. Θελήσαμε να κάνουμε ένα ταξίδι στη Μινωική Κρήτη με ξεναγό εσένα και μέσα από αυτή την προσπάθειά μας να γνωρίσουμε τη μεγάλη αλήθεια για τον πολύχρωμο κόσμο της. Περπατήσαμε στην εννιάτοξη γέφυρα, περπατήσαμε στους ελαιώνες,στους κήπους, σεργιανήσαμε στους διαδρόμους των ανακτόρων,στις αίθουσες,στις αποθήκες και στα εργαστήριά τους.Υφαίνοντας το δικό μας υφαντό στο εργαστήρι μας, ο ήχος ενός όμορφου τραγουδιού έφτασε στ'αυτιά μας. Ήχος που ταξίδεψε χιλιάδες χρόνια ξεκινώντας από τις υφάντρες της Κνωσού, περνώντας από τα παράθυρα και τους φωταγωγούς του ανακτόρου και, πετώντας πάνω από το Αιγαίο διασχίζοντας το χώρο και το χρόνο, έφερε σε μας τα γέλια, τα χρώματα, τις μυρουδιές, τους ήχους αλλά και το μεράκι της Μινωικής Κρήτης.

Το δικό μας υφαντό

"Το γαλάζιο πουλί"

Μια δική μας τοιχογραφία

…πάω να στημονιάσω το καινούριο υφαντό…

Ο αργαλειός είναι ξύλινη διάσταση που χρησιμοπoιούν στο σπίτι για να υφαίνουν διάφορα υφάσματα (μάλλινα, βαμβακερά, μεταξωτά, λινά κ.ά.) Ο αργαλειός είναι γνωστός από τα πολύ παλιά χρόνια. Μέσα στα εργαστήρια της Μινωικής Κρήτης ύφαιναν υφάσματα για τα ρούχα που φορούσαν και διάφορα άλλα υφαντά όπως σκεπάσματα, κιλίμια, πετσέτες κ.ά. Πάνω σ’αυτά φαντάζομαι πως υπήρχαν πολλά όμορφα σχέδια όπως πουλιά με φανταχτερά χρώματα, κρινάκια και άλλα λουλούδια, κέρατα ταύρου, διπλοί πέλεκεις, δελφίνια, αστέρια και πολλλά άλλα θαύματα της γης που ζούμε.Τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν κυρίως ήταν το κόκκινο, το μπλε, το κίτρινο. Χρώματα που παρασκευάζονταν από φυτικές, ζωικές και ορυκτές βαφές.

…κοίταξα τις τοιχογραφίες κι ένιωσα πως ήταν εκεί από πάντα…

Όταν οι γυναίκες τελείωναν το υφαντό το ξεκρεμούσαν από τον αργαλειό και έδεναν καλά τις κλωστές που περίσσευαν.Ο Ίκαρος μας αποκάλυψε πως όταν ήταν αυτός μικρός τον έριχναν πάνω στο τελειωμένο υφαντό και τον πετούσαν για γούρι στον αέρα. Αργότερα, όταν μεγάλωσε, έβαζαν το δελφινάκι που ελιχε σκαλίσει σε μια πέτρα και το πετούσαν στον αέρα για γούρι Εμείς προσπαθώντας να γνωρίσουμε την υφαντική τέχνη μ’όλες τις ομορφιές και χάρες της δημιουργίας αλλά και όλες τις δυσκολίες της, κάναμε το δικό μας υφαντό της Μινωικής Κρήτης και σαν γούρι βάλαμε (τι άλλο;) ένα κοχύλι από τη θάλασσα που βρέχει την πόλη μας και στην άλλη άκρη της αναπαύονται τα ανάκτορα της Κρήτης.Γνωρίζοντας το Μινωικό πολιτισμό θαυμάσαμε τις τοιχογραφίες και με πόση τέχνη ο ζωγράφος δημιούργησε όλα αυτά. Προσπαθήσαμε κι εμείς να κάνουμε δικές μας τοιχογραφίες και καταλάβαμε πόσο δύσκολο είναι με τα φτωχά μάλιστα μέσα της εποχής εκείνης.

Τα παιδιά κάνουν τις δικές τους τοιχογραφίες

Δουλεύοντας τον πηλό

Τα δικά μας πήλινα

Από τα αγγεία γνωρίζουμε όλο τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, έθιμα, θρησκεία, καθημερινή ζωή. Οι άνθρωποι κατασκεύαζαν χιλιάδες αγγεία για κάθε χρήση. Για να μεταφέρουν νερό, λάδι, κρασί, σιτάρι και άλλα. Άλλα ήταν απλά και άλλα όμορφα στολισμένα. Όλα έγιναν από αγγειοπλάστες με πολύ μεράκι. Το κεραμικό εργαστήριο ήταν κάποια δωμάτια κάτω, κοντά στις αποθήκες. Εκεί υπήρχε ο κεραμικός τροχός (που σήμερα πια είναι ηλεκτρικός) που γύριζε ο τεχνίτης και έτσι έπλαθε με τέχνη το αγγείο. Τα μεγάλα αγγεία τα έκαναν τμηματικά. Έπλαθαν οριζόντιες ζώνες και τις τοποθετούσαν τη μία πάνω στην άλλη ενώνοντάς τη με νερουλό πηλό. Μετά ακολουθούσε το ζωγράφισμα και σκάλισμα του αγγείου.Όλα αυτά χάρη στους αρχαιολόγους ήρθαν στο φως και μπορέσαμε κι εμείς να γνωρίσουμε καλύτερα εκείνη την εποχή και τη ζωή των προγόνων μας.Τα αγγεία με τις ζωγραφιστές παραστάσεις συμπληρώνουν την ιστορία, που ήδη γνωρίζουμε από τα γραπτά κείμενα, για τη ζωή και τους ανθρώπους εκείνα τα χρόνια.Ακόμη από τον πηλό έκαναν κούκλες, σβούρες και ζωάκια που ήταν τα παιχνίδια των παιδιών.Σήμερα τη θέση του πηλού έχουν πάρει η πορσελάνη, το κρύσταλλο, το γυαλί και κυρίως το πλαστικό. Μ’αυτά κατασκευάζουμε σκεύηκαι δοχεία όπου αποθηκεύουμε τρόφιμα. Εύχρηστα και πρακτικά, όμως μέσα τους δεν κατοικεί η ψυχή του δημιουργού τους.

Τα δικά μας χάλκινα κοσμήματα

…το καθετί να γίνει από τον καλύτερο του είδους του…

Η ζωή των ανθρώπων εκείνης της εποχής άλλαξε με την ανακάλυψη των μετάλλων και κυρίως του χαλκού. Ο χαλκός ήταν ένα μαλακό μέταλλο και γι αυτό εύκολο στην επεξεργασία του. Κατασκεύαζαν πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης όπως μαχαίρια, αγκίστρια, κοπίδια, μαγειρικά σκεύη και πολλά χάλκινα ειδώλια. Τα κορίτσια με χάλκινες λαβίδες έκαναν μπούκλες στα μαλλιά τους και στολίζονταν με όμορφα κοσμήματα από αυτό το μέταλλο.Όμως το χαλκό τον χρησιμοποιούσαν και για να κατασκευάσουν όπλα (σπαθιά, αιχμές βελών και δοράτων, θώρακες και ασπίδες). Σε πολλούς τάφους έχουν βρεθεί χάλκινα κτερίσματα που μας μαρτυρούν την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των ανθρώπων. Τη σημασία του χαλκού εκείνη την εποχή, την τονίζουν και οι μύθοι που αναφέρονται σ’αυτόν, όπως ο μύθος του χάλκινου γίγαντα που κατασκεύασε ο Ήφαιστος για την προστασία της Κρήτης, του Τάλω.Η Κύπρος παρήγαγε πολύ χαλκό εκείνα τα χρόνια γιαυτό οι Μινωίτες έκαν εμπόριο αυτού του μετάλλου με τους Κύπριους. Εξάλλου, Κύπρος σήμαινε χαλκός. Σήμερα χρησιμοποιούμε τον χαλκό όχι για τις ίδιες χρήσεις βέβαια αλλά για την κατασκευή καλωδίων, λεβήτων, σωλήνων και με άλλα μέταλλα με τη μορφή κραμάτων.

Αποθήκες

Φωτογραφία συμποσίου από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Καβάλας

…το άρωμα των ώριμων καρπών, του ελαιοτριβίου, των αποθηκών, το άρωμα της αφθονίας…

Οι άνθρωποι στη Μινωική Κρήτη ασχολήθηκαν και με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Καλλιεργώντας τη γη έσπερναν δημητριακά (σιτάρι, βρώμη, κριθάρι), όσπρια (φασόλια, μπιζέλια). Καλλιεργούασαν την ελιά και το αμπέλι παίρνοντας λάδι και κρασί. Έτρωγαν φρούτα και ξηρούς καρπούς. Ασχολούνταν με το ψάρεμα και την κτηνοτροφία. Έτρεφαν πρόβατα, βόδια, κατσίκες, γουρούνια. Έτρωγαν το κρέας τους και τα γαλακτοκομικά προϊόντα ενώ χρησιμοποιούσαν το δέρμα και το μαλλί των ζώων για να καλύψουν διάφορες ανάγκες τους.Ακόμα, χάρη στη μελισσοκομία, στις αποθήκες τους υπήρχαν πολλά αγγεία γεμάτα με μέλι. Πιστεύουμε πως εκείνα τα χρόνια έτρωγαν ό,τι τρώμε και σήμερα. Όμως πολλά από τα φαγητά που συνηθίζουμε να τρώμε σήμερα ήταν άγνωστα εκείνη την εποχή. Για παράδειγμα δεν ήξεραν την πατάτα, την τομάτα, το ρύζι, τον κιμά. Δε γνώριζαν βέβαια τις βιομηχανοποιημένες τροφές όπως τα μακαρόνια, τα αλλαντικά κ.ά. και σίγουρα δεν γνώριζαν τη ζάχαρη και τα γλυκά που τρώμε εμείς και που προέρχονται από αυτή. Έτρωγαν όμως άλλα γλυκά φτιαγμένα από μέλι. Η διατροφή τους ήταν πολύ υγειινή. Αν τρώγαμε και σήμερα αυτά που έτρωγαν οι Μινωίτες θα ζούσαμε σίγουρα καλύτερα και για πολύ περισσότερα χρόνια.

Τροφές από εκείνα τα χρόνια

Γεύσεις από εκείνα τα χρόνια

Πρασσαία (σαλάτα από λάχανο, ρόκα, σέλινο, σπαράγγια, αυγά, κουκουνάρια, καρύδια, βολβούς, σταφίδες και ρόδια)

Ο δίσκος της Φαιστού

Μια δική μας ιστορία γραμμένη σε δίσκο όπως της Φαιστού

Το ανάκτορο είχε 100 άλογα,
10 πρόβατα, 20 κατσίκες,
110 γουρούνια, 12 αγελάδες,
30 κιλά σιτάρι, 30 κιλά φρούτα,
12 λίτρα κρασί

ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΗΡΑΝ ΜΕΡΟΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΞΗΣ :

• Δημήτρης Αμοιρτζάς
• Βιόλα Βόδα
• Εμιλιάνο Βόδα
• Γιώργος Γκέντζος
• Κατερίνα Κακομοιρίδου
• Γαβριήλ Καραδημητρίου
• Βαρβάρα Κιτσίκη
• Γιάννης Κιτσίκης
• Αντώνης Μακαρατζής
• Νίκος Μαραγκουλίδης
• Μαρία Μπαξεβάνη
• Φιλιώ Μπατακοπούλου
• Νικόλας Μπερμπέρης
• Γιώργος Ντεβίσης
• Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος
• Ειρήνη Σαλπιγκτίδου
• Βασίλης Σεμερτζίδης
• Θοδωρής Σεμερτζίδης
• Τάνια Τουφεξιάν
• Σίσσυ Χατζηιορδάνου
• Σάλβι Χασά

ΚΑΙ Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΤΟΥΣ
Στόικου Σουλτάνα