Χωριστήκαμε στη τάξη σε ομάδες με διαφορετικό αντικείμενο η καθεμιά. Μετά από έρευνα σχετικών με το Κάστρο κειμένων στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, επισκεφθήκαμε όλοι μαζί το μνημείο. Το γνωρίσαμε από κοντά, το φωτογραφίσαμε και "αφουγκραστήκαμε" τις ιστορίες που μας έλεγε ο άνεμος περνώντας από τις πολεμίστρες. Επεξεργαστήκαμε όλα τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε, και τα συνθέσαμε στο έντυπο που κρατάτε τώρα.Φυσικά, η εργασία μας αυτή δεν είναι με κανένα τρόπο ιστορική μελέτη ούτε και θα μπορούσε βέβαια να είναι από παιδιά της Έκτης τάξης του Δημοτικού σχολείου.
Απλά θελήσαμε να γνωρίσουμε εμείς καλύτερα ένα μνημείο που κοσμεί την πόλη μας και μέσω αυτού να γνωρίσουμε καλύτερα τον τόπο μας. Αν αυτό λειτουργήσει και σαν έναυσμα και για άλλους συμπολίτες μας να κάνουν το ίδιο, θα έχουμε πετύχει πολύ περισσότερα. Καλό διάβασμα!
Οι μαθητές και οι μαθήτριες της ΣΤ τάξης του 11ου Δημοτικού σχολείου Καβάλας:
Ο δάσκαλος της τάξης: Μιχάλης Ευαγγελίδης. Ευχαριστούμε τον διευθυντή μας Βασίλη Ραφτόπουλο για την αμέριστη συμπαράσταση και βοήθεια καθώς και το ζωγράφο Θέμη Κελέκη.
Ένα από τα πιο έντονα στοιχεία της εικόνας της Καβάλας είναι η Ακρόπολή της. Καθώς ορθώνεται στην κορυφή της χερσονήσου της Παναγίας δένεται μ'ένα αρμονικό σύνολο με τα σπίτια της ομώνυμης ιστορικής συνοικίας που κλιμακωτά εκτείνεται ολόγυρα της. Το Κάστρο οι Καβαλιώτες το λένε Φρούριο- και είναι ένα μόνο μέρος από τα τείχη της υπέροχης παλιάς πόλης. Είναι σίγουρα το ομορφότερο μέρος, στο ψηλότερο σημείο και αυτό που βέβαια σώζεται σχεδόν ολόκληρο.. Τα τείχη της πόλης έχουν μια πολύ παλιά ιστορία. Πρωτοχτίστηκαν στις αρχές του 5ου π.Χ αιώνα με ογκόλιθους ντόπιου γρανίτη μήκους ως και 1,80 μετρών. Μέρος των τειχών αυτών σώζεται μέχρι και σήμερα σε πολλά σημεία- κυρίως στα δυτικά- της συνοικίας. Τα τείχη αυτά επεκτάθηκαν και επισκευάστηκαν από τους Βυζαντινούς, ενώ στα 1306 μΧ χτίστηκε από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικο Β' Παλαιολόγο το "Μαύρο Τείχος".Η σημερινή ακρόπολη της Καβάλας κτίστηκε-στο μεγαλύτερο μέρος της-το πρώτο τέταρτο του 15ου αιώνα. Διαδέχτηκε τη Βυζαντινή ακρόπολη της Χριστούπολης-που είχε καταστραφεί το 1391 μαζί με την υπόλοιπη πόλη-ενσωματώνοντας στην κατασκευή της τα ερείπιά της.Πιθανά από την παλιότερη Βυζαντινή ακρόπολη να προέρχονται ο κεντρικός κυλινδρικός πύργος- η ύπαρξη ενός οχυρού πύργου, κατοικία του φρούραρχου και κατάλληλου για προβολή της τελευταίας άμυνας, ήταν κοινή στις Βυζαντινές Ακροπόλεις-καθώς και η δεξαμενή.Βέβαια παραμένει άγνωστη η αρχική μορφή αυτών των κτισμάτων, που προσαρμόστηκαν στη μεταγενέστερη οχυρωματική κατασκευή. Η κατασκευή ακολουθεί τη διαμόρφωση του εδάφους και περιλαμβάνει έναν εξωτερικό περίβολο με τρεις πύργους και δύο εισόδους. Είναι το μέρος στο οποίο βρίσκεται σήμερα το καλοκαιρινό θεατράκι του φρουρίου.Tο εσωτερικό τμήμα, το ασφαλέστερο, περιλαμβάνει μεγάλη δεξαμενή νερού, αποθήκη πυρομαχικών, που αργότερα χρησιμοποιήθηκε ώς φυλακή,και τον κεντρικό πύργο για την τελευταία άμυνα. Στις επάλξεις έφτανε κανείς με μικρές σκάλες, κτισμένες κατα διαστήματα, που διατηρούνται ως σήμερα. Αυτό το εσωτερικό μέρος έχει μήκος 90 μέτρα , πλάτος 3,6 και περιφέρεια περίπου 200 μέτρα, ενώ ο κεντρικός πύργος έχει ύψος 18 μέτρα. Ο εσωτερικός περίβολος αποτελούσε και το σπουδαιότερο τμήμα της ακρόπολης γιατί περιέκλειε όλους του χώρους τους απαραίτητους για την άμυνά της. Τη δεξαμενή του νερού, την αποθήκη πυρομαχικών και τροφίμων, στο κτίσμα που ονομάζουμε σήμερα "φυλακή", χώρους κατάλληλους για καταλύματα φρουράς, στην κατασκευή του "φυλακίου", καθώς και πύργο απομονωμένο, κατάλληλο για προβολή μιας τελευταίας άμυνας.
Ολόκληρη η ακρόπολη είναι
χτισμένη με ακατέργαστες πέτρες τοπικού γρανίτη,
ανακατεμένες με κομμάτια από τούβλα και μάρμαρα
σε δεύτερη χρήση, ενωμένες μεταξύ τους με άφθονο
ασβεστοκονίαμα. Τα θραύσματα μαρμάρων
συναντιούνται ιδαίτερα στα ανώφλια και στα
κατώφλια των πυλών της ακρόπολης καθώς και στις
εισόδους του κεντρικού κυλινδρικού πύργου και
της φυλακής.Οι Τούρκοι μετά την ανακατάληψη του
Κάστρου, τον Αύγουστο του 1425, ακολουθώντας το
παράδειγμα των Βενετών, συνέδεσαν κανονικά την
ακρόπολη με τα τείχη της χερσονήσου,
δημιουργώντας έτσι τον εξωτερικό περίβολο.
Μετά τον 16ο αιώνα η ακρόπολη συνδέθηκε στενά με την ιστορία της Καβάλας. Στην οικοδομική δραστηριότητα της εποχής του Σουλεϊμάντου Μεγαλοπρεπούς, που τόσα πρόσφερε στη νέα πόλη, μπορεί να αποδοθεί το κτίσιμο της φυλακής, η αποθήκη μάλλον των πυρομαχικών και τροφίμων που βρήκε ο Εμβλιγιά Τσελεμπή στην ακρόπολη, το 1667.Τον 18ο αιώνα στην ακρόπολη φυλακίζονται σημαίνοντα πρόσωπα (από τότε η αποθήκη των πυρομαχικών και τροφίμων μετονομάστηκε σε φυλακή). Την εποχή εκείνη ή και λίγο αργότερα, όπως δείχνει η πολύ πρόχειρη τοιχοποιία, χτίστηκε και το μικρό τζαμί πάνω από τη δεξαμενή. Τον 19ο αιώνα πέρασε ο Β.Νικολαΐδης από την Καβάλα. Βρίσκει νστην ακρόπολη δεκαέξι κανόνια και επισημαίνει την αδυναμία της απέναντι σε μια δυνατή επίθεση από τη μεριά της θάλασσας. Η ακρόπολη της Καβάλας ήταν το τελευταίο καταφύγιο και η στερνή ελπίδα των κατοίκων της παλαιάς πόλης , από τις πολιορκίες και τους αποκλεισμούς των πειρατών και των άλλων εχθρών. Η Καβάλα σύντομα επεκτάθηκε έξω από τον περίγυρο της χερσονήσου απέκτησε μεγάλο ναυπηγείο και ένα πολύ σπουδαίο εμπορικό λιμάνι. Αυτή η ακμή της πόλης είχε σαν αποτέλεσμα τις συχνές επιδρομές εναντίον της από τους πειρατές και τους χριστιανικούς στόλους που ιδιαίτερα τον 17ο αιώνα δρούσαν στο Αιγαίο.Οι αυξημένες αμυντικές ανάγκες επέφεραν ορισμένες αλλαγές στο χώρο της ακρόπολης.Για τελευταία φορά η ακρόπολη χρησιμοποιήθηκε στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου όταν καταλήφθηκε από τα στρατεύματα κατοχής. Το κτίσμα αυτό κατεδαφίστηκε μεταπολεμικά. Ίχνη του διακρίνονται στο έδαφος καθώς και στην πρόσοψη του φυλακίου. Σήμερα είναι από τα πρώτα σημεία που "επιβάλλεται" να επισκεφτεί κανείς, μια που εκεί μπορεί να τραβήξει τις ωραιότερες φωτογραφίες. Ίσως η ανάβαση στο Κάστρο να είναι λίγο κουραστική όμως η διαδρομή και η ομορφιά που θα αντικρίσει κανείς ανεβαίνοντας είναι η καλύτερη ανταμοιβή . Από αυτό όταν έχει καθαρή ατμόσφαιρα μπορεί κανείς να δει πεντακάθαρα τη Θάσο, τις χερσονήσους της Περάμου και του Αγίου Όρους ακόμα και τη Σαμοθράκη.
ΠΩΣ ΕΙΔΑΝ ΟΙ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ
Το πρώτο περιηγητικό κείμενο που αναφέρεται στην περιοχή μας είναι το οδοιπορικό του Gio Angiolello, λοχαγού του Ενετικού στρατού. Η πρώτη πληροφορία για την ίδρυση μιας νέας πόλης, της Καβάλας, προέρχεται από το Γάλλο γιατρό Bellon σύμφωνα με τον οποίο η Καβάλα έγινε στη θέση της αρχαίας πόλης Βουκεφάλειας, που είχε χτιστεί από τον Μ.Αλέξανδρο προς τιμήν του αλόγου του, του Βουκεφάλα. Οι ειδήσεις μας για την Καβάλα τον 17ο αιώνα βασίζονται αποκλειστικά στα έργα τριών περιηγητών- δύο Τούρκων και ενός Γάλλου. Τα ενδιαφέροντα του πρώτου απ'αυτούς, του Τούρκου Mustafa Ben, είναι κυρίως γεωγραφικά. Ο δεύτερος Τούρκος περιηγητής είναι ο γοητευτικός παραμυθάς Εμβλιγιά Τσελεμπή. Την αυλή της Καβάλας-υποστηρίζει ο Τσελεμπή- ίδρυσε ο βασιλιάς Φίλιππος που έκτισε και το Κάστρο της. Άρχοντα στην πόλη διόρισε το γιο του Κάβαλς απ'όπου πήρε το όνομά της. Την ίδια εποχή περνά από την Καβάλα ο Γάλλος R.des Dreux. Αυτός περιγράφει τα μνημεία και τις επιτάφιες επιγραφές που βρίσκονται διάσπαρτες στην πόλη. Οι αναφορές του Angiolello, του Bellon και του R.des Dreux, ακόμα και οι φαντασιοπληξίες του Τσελεμπή δεν είναι παρά οι ζωντανές παραδόσεις των κατοίκων της περιοχής μας, μέσα στη συλλογική μνήμη των οποίων εξακολουθεί να υπάρχει αιώνες μετά, μακρινός απόηχος από τα έργα και τα κατορθώματα των Ελλήνων και κυρίως του Αλέξανδρου.Στις αρχές του 18ου αιώνα παρατηρείται στο Μακεδονικό χώρο έντονη δραστηριότητα Γάλλων ιεραπόστολων της Αδελφότητας του Ιησού. Οι Ιησουίτες αποστέλλονται στην Καβάλα για να εξυπηρετούν πνευματικά τους Γάλλους εμπόρους. Το Νοέμβριο του 1714 φτάνει στην Καβάλα και φιλοξενείται στο Προξενείο της πόλης ο Paul Lucas, κορυφαίος αρχαιοκάπηλος. Ο Lucas αναζητά στις εξοχές αρχαίους ναούς και αντιγράφει τις επιτύμβιες επιγραφές. Εντυπωσιάζεται από το Βυζαντινό τείχισμα της πόλης. Αργότερα διέρχονται από την Καβάλα τούρκικα στρατεύματα που κατευθύνονται εναντίον των Βενετών στην Πελοπόννησο. Τους ακολουθούν ένα σώμα Βλάχων και ανάμεσά τους ο Κων/νος Διοικητής, αξιωματούχος του Ηγεμόνα της Βλαχίας. Περιγράφει στα Ρουμανικά τις φυσικές ομορφιές της περιοχής, ενώ από την Καβάλα αναφέρει το Κάστρο και το Υδραγωγείο. Ο 19ος αιώνας αρχίζει με τον Eduard Paniel Clarke, διδάκτορα του Καίμπριτζ. Ο Clarke διέσχισε όλη την Ευρώπη, τη Μ.Ασία και την Αίγυπτο. Από την Καβάλα πέρασε το 1801.Ο τελευταίος περιηγητής που επισκέφθηκε την πόλη μας πριν την Επανάσταση του 1821 ήταν ο Felix des Beaujour, τότε Γενικός Πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη. Ο Beaujour τονίζει πως η Καβάλα είναι κτισμένη σε θέση στρατηγική στο μοναδικό πέρασμα του δρόμου προς την Κωνσταντινούπολη, το οποίο προστατεύεται από τα κανόνια του Κάστρου. Παρατηρεί όμως πως η πόλη μπορεί να χτυπηθεί από ύψωμα πάνω από το Υδραγωγείο που ήταν ανοχύρωτο.
ΕΛΛΑΔΑ ΔΙΑΣΠΑΡΤΗ ΜΕ ΚΑΣΤΡΑ!
Εμείς οι Καβαλιώτες μπορεί να είμαστε περήφανοι για το Κάστρο μας, αλλά δεν είμαστε οι μόνοι στην Ελλάδα! Μια μικρή έρευνα μας έδειξε πως η πατρίδα μας είναι γεμάτη από τέτοια μνημεία. Παρακάτω, παραθέτουμε μερικά
: (Κάνοντας κλικ στον κάθε τίτλο, οδηγείστε στο αντίστοιχο site του Υπουργείου Πολιτισμού όπου θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες, κείμενα και φωτογραφίες) Κάστρο ΠαλαμηδίουΕίναι οικοδομημένο σε ψηλό λόφο στα ανατολικά της Ακροναυπλίας σε ύψος 216μ. Γιά πρώτη φορά οχυρώνεται το Παλαμήδι από τους Ενετούς στη διάρκεια της Β΄ Ενετοκρατίας (1686-1715) με ένα τέλειο σύστημα συγχρονισμένης οχύρωσης. Το Παλαμήδι είναι ένα τυπικό φρούριο μπαρόκ, σε σχέδια των μηχανικών Giaxich και Lasalle. Το 1715 καταλαμβάνεται από του Τούρκους μέχρι το 1822, οπότε περιέρχεται στα χέρια των Ελλήνων. ΄Εχουν γίνει μικρής έκτασης εργασίες συντήρησης των τειχών. Η 5η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων έχει πρόσφατα πραγματοποιήσει εργασίες αποκατάστασης αναλημματικού τοίχου του Κάστρου καθώς και ανακατασκευή καταρρεύσαντος τμήματος στο Νότιο άκρο του τείχους.
Το Φρούριο Της Μεθώνης
Το Φρούριο της Μεθώνης βρίσκεται στο νοτιότατο άκρο της δυτικής ακτής της Πελοποννήσου. Η θέση που καταλαμβάνει το Κάστρο οχυρώνεται από τον 7ο αιώνα π.Χ. Από το 395 μ.Χ. μέχρι το 1204 χρησιμοποιείται ως φρούριο των Βυζαντινών. Η παραμονή των Φράγκων στη Μεθώνη είναι σύντομη. Το 1206 οι Ενετοί καταλαμβάνουν την περιοχή. Στις 9 Αυγούστου
του 1500 η Μεθώνη παραδίδεται στο Βαγιαζήτ πασά. Η Β΄ περίοδος Ενετοκρατίας διαρκεί από το 1685 έως το 1715. Στα 1715 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν το Κάστρο. Στη β΄περίοδο Τουρκοκρατίας η παρακμή ολοκληρώνεται. Το 1829 ο Γάλλος στρατηγός Μαιζόν απελευθερώνει τη Μεθώνη μαζί με άλλες πόλεις της Πελοποννήσου.Κάστρο Μονεμβασίας
Μονεμβασία αποκαλείται ο βράχος που υψώνεται σε μικρή απόσταση από την ανατολική ακτή της Λακωνίας και συνδέεται με τη στεριά μέσω μιας γέφυρας. Η ίδρυση του οικισμού γίνεται από τους Λακεδαιμόνιους τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Ακολουθεί η δημιουργία ενός οικισμού χαμηλότερα και σταδιακά αναπτύσσεται η πόλη, η οποία αποκτά μεγάλη στρατηγική σημασία. Μετά από σύντομη Παπική κατοχή περιέρχεται στην Ενετική κυριαρχία το 1464. Το 1540 αρχίζει η περίοδος της Α΄ Τουρκοκρατίας και η παρακμή που είχε αρχίσει συνεχίζεται εντονότερα. Το 1690 η πόλη παραδίδεται στους Ενετούς. Το 1715 οι Τούρκοι την ανακαταλαμβάνουν. Το 1821 απελευθερώνεται πρώτη ανάμεσα στις οχυρές πόλεις της Πελοποννήσου.
Το Κάστρο Της Ναυπάκτου
Το Κάστρο της Ναυπάκτου καταλαμβάνει τη θέση της αρχαίας ακρόπολης. Το 553 μ.Χ. η Ναύπακτος καταστράφηκε από σεισμό. Από τον 8ο μ.Χ. αιώνα έγινε πρωτεύουσα του Ε' θέματος. Ως το 1204 βρισκόταν υπό την βυζαντινή κυριαρχία. Το 1204 παραχωρήθηκε στους Ενετούς. Το 1210 ο Μιχαήλ Αγγελος Κομνηνός την περιέλαβε στις κτήσεις του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Το 1294 περιήλθε στο Φίλιππο Ανδηγαυό και το 1360 καταλήφθηκε από τον Αλβανό ηγεμόνα Γκίνο Μπούα Σπάτα. Από το 1407 έως το 1499 διήρκησε η Α' Ενετοκρατία ενώ ως το 1687 ήταν υπό Τουρκική κυριαρχία. Από το 1687 έως το 1699 ήταν η περίοδος της Β' Ενετοκρατίας για να ακολουθήσει η Τουρκική κατάκτηση ως το 1829. Οι οχυρώσεις της Ναυπάκτου παρουσιάζουν διαδοχικές κατασκευαστικές φάσεις από την αρχαιότητα ως την Τουρκοκρατία. Δύο βραχίονες που ακολουθούν την κλίση του εδάφους, κατεβαίνουν από την κορυφή του λόφου, ο ένας ανατολικά και ο άλλος δυτικά και κοντά στη θάλασσα κάμπτονται και κλείνουν την είσοδο του λιμανιού. Τέσσερα εγκάρσια τείχη ενώνουν τους δύο αυτούς βραχίονες και σχηματίζουν πέντε διαζώματα. Η οχύρωση ενισχύεται με πύργους κυκλικούς και τετράγωνους.
Σε πολλούς ελληνικούς τόπους υπάρχουν φρούρια ονομαζόμενα Κάστρα της Ωριάς, για τα οποία υπάρχουν παραδόσεις για την άλωσή τους με δόλο από τους Τούρκους ενώ η βασιλοπούλα αυτοκτονεί για να μην πέσει στα χέρια τους. Οι θρύλοι λένε πως η Ωριά, από μυστική δίοδο του κεντικού πύργου, φυγάδευσε τα γυναικόπαιδα και τα έσωσε, ενώ κάτω από τα τείχη λυσσομανούσαν οι εχθροί. Μιλούν ακόμη και για τους θησαυρούς και την ολόχρυση άμαξά της που έθαψε βαθιά στη γη και πως έμεινε μόνη να πολεμά στα τείχη απασχολώντας τους Τούρκους, μέχρι να διαφύγει ο λαός της. Κι όταν όλα έγιναν όπως έπρεπε, καθώς οι πορθητές έσπαζαν την καστρόπορτα, γκρεμίστηκε από τα τείχη και χιλιοκομματιάστηκε. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές αυτού του δημοτικού τραγουδιού. Μια από αυτές είναι και αυτή στην επόμενη σελίδα, όπως τη διασώζει ο Ν.Πολίτης:
Του Κάστρου της Ωριάς
Όσα κάστρα κι αν είδα και περπάτησα,
σαν της Ωριάς το Κάστρο δεν ελόγιασα.
Κάστρο θεμελιωμένο, Κάστρο ξακουστό,
σαράντα οργιές του ψήλου, δώδεκα πλατύ,
μολύβι σκεπασμένο, μαρμαροχυτό,
με πόρτες ατσαλένιες κι αργυρά κλειδιά,
και του γιαλού η πόρτα στράφτει μάλαμα.
Τούρκος το τρογυρίζει χρόνους δώδεκα,
δεν μπόρει να το πάρει το ερημόκαστρο.
Κι ένα σκυλί Τουρκάκι, μιας Ρωμιάς παιδί,
στον Αμιρά του πάει και τον προσκυνάει:
"Αφέντη μ’Αμιρά μου και σουλτάνε μου,
αν πάρω γω τι Κάστρο, τι’ν’η ρόγα μου;"
"Χίλια άσπρα την ημέρα κι ένα άλογο καλό,
και δυο σπαθιά ασημένια για τον πόλεμο”"
"Ουδέ τ’άσπρα σου θέλω κι ουδέ τα φλωριά,
ουδέ και τ’άλογό σου κι ουδέ τα σπαθιά,
μόν’θέλω γω την κόρη που’ναι στα γυαλιά"
"Ωσάν το Κάστρο πάρεις, χάρισμα κι αυτή"
Πράσινα ρούχα βγάζει, ράσα φόρεσε,
τον πύργο πύργο πάει και γυροβολάει,
στην πόρτα πάει και στέκει και παρακαλεί:
"Για άνοιξε, άνοιξε πόρτα, πόρτα της Ωριάς,
πόρτα της μαυρομάτας της βασίλισσας!"
"Φεύγα απ' αυτού βρε Τούρκε, βρε
σκυλότουρκε!"
"Μα το σταυρό κυρά μου, μα την Παναγιά,
εγώ δεν είμαι Τούρκος ουδέ Κόνιαρος,
είμαι καλογεράκι απ' ασκηταριό.
Δώδεκα χρόνους έχω οπ' ασκήτευα,
χορτάρι εβοσκούσα σαν το πρόβατο,
κι ήρθα να πάρω λαδι για τις εκκλησιές.
Για ανοίξτε μου να' μπω, του βαριόμοιρου".
"Να ρίξουμε τσιγκέλια να σε πάρουμε".
"Τα ράσα μου είναι σάπια και ξεσκίζονται".
"Να ρίξουμε το δίχτυ να σε πάρουμε".
"Είμαι από την πείνα κι αντραλίζουμαι".
Γελάστηκε μια κόρη, πάει τον άνοιξε.
Όσο ν' ανοίξει η πόρτα χίλιοι εμπήκανε,
κι όσο να μισανοίξει, γέμισ' η αυλή,
κι όσο να καλοκλείσει, η χώρα πάρθηκε.
Όλοι χυθήκαν στ' άσπρα, όλοι στα φλωριά,
κι εκείνος εις την κόρη που' ναι στα γυαλιά.
Κι η κόρη από τον πύργο κάτω πέταξε.
Μήτε σε πέτρα πέφτει, μήτε σε κλαριά,
παρά σε Τούρκου χέρια και ξεψύχησε.
Δεν είναι το μοναδικό στην πατρίδα μας, ούτε το μεγαλύτερο. Για μας τους Καβαλιώτες όμως, η αξία του είναι ανεκτίμητη. Χρέος μας είναι όχι μόνο να το προστατεύσουμε, αλλά και να το γνωρίσουμε περισσότερο. Γιατί γνωρίζοντας τα μνημεία μας, γνωρίζουμε και την Ιστορία μας καλύτερα.
Γιατί "Λαός χωρίς μνήμη, δεν έχει μέλλον
".Ο δάσκαλος της τάξης Μιχάλης Ευαγγελίδης
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ:
- Δημ.Λαζαρίδης : Νεάπολις-Χριστούπολις-Καβάλα 1969
- Κ.Ορφανίδης : Ιστορικά και τοπονυμικά της Καβάλας Εκδ.Δημ.Βιβλ.Καβάλας 1997
- Εμβλιγιά Τσελεμπή : Ταξίδι στην Ελλάδα. Εκδ. Εκάτη
- Ν.Πολίτη : Εκλογή από τα τραγούδια του Ελληνικού λαού
- Εκδ. Γράμματα 1991
- Φανή Μαλλούχου-Sandro Tufano : Η ακρόπολη της Καβάλας-Ιστορική εξέλιξη, προτάσεις συντήρησης και αναβίωσης
- Ιστορικό & Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας
- Υπουργείο Πολιτισμού http://www.culture.gr