Η Εγνατία ήταν μεγάλη στρατιωτική και εμπορική
οδός της αρχαιότητας, που την κατασκεύασαν οι
Ρωμαίοι περί τα τέλη του 2ου π.Χ. αιώνα. Ξεκινούσε
από την Απολλωνία (σημερινό Δυρράχιο) με δύο
βραχίονες που ενώνονταν στο εσωτερικό και έφτανε
ως την Θεσσαλονίκη και τον 4ο αιώνα προεκτάθηκε
ως την Κωνσταντινούπολη. Τη θεωρούσαν συνέχεια
της οδού που ξεκινούσε από τη Ρώμη και κατέληγε
στο Πρίντεζι. Βρισκόταν ανάμεσα στο σημερινό
Μπάρι και στο Πρίντεζι και σ' αυτή την πόλη η οδός
πλησίαζε τη θάλασσα.
Η κατασκευή της υπολογίζεται ότι έγινε μεταξύ
146-120 π.Χ. και η διαδρομή που ακολουθούσε ήταν η
εξής (αναφέρουμε τα σημερινά ονόματα των πόλεων):
Δυρράχιο - Αχρίδα - Μοναστήρι - Έδεσσα - Πέλλα -
Θεσσαλονίκη - Αμφίπολη -Φίλιπποι - πεδιάδα
Κομοτηνής - Έβρος - Κύψελα. Στη Θεσσαλονίκη, η
σημερινή Εγνατία οδός αποτελεί τμήμα αρχαίας
οδού. Τέλος η Εγνατία οδός μπορεί να θεωρηθεί ως
προέκταση της Αππίας οδού πέρα από την Αδριατική.
Παμπάλαια και προαιώνια είναι η φυσική αυτή
οδός που το όνομά της πήρε από τον Ρωμαίο
αρχιτέκτονα το Εγνάτιο. Θα την χρησιμοποιούσαν
προφανώς και οι Θράκες παλαιότερα έστω και
τοπικώς.
Οι Ρωμαίοι επέστρωσαν όταν έγιναν κοσμοκράτορες
του γύρω από την Μεσόγειο γνωστού τότε κόσμου,
την φυσική αυτήν αρτηρία για να ενώσουν τα
διάφορα σημεία της εκτεταμένης Ρωμαϊκής
Aυτοκρατορίας και να κινούν γρήγορα και
ασφαλισμένα τα στρατεύματά τους και τα προϊόντα
του εμπορίου τους.
Από την Ρώμη μέσω της Αδριατικής που
"εγεφυρώνετο" με πλοία περνούσε στο
Δυρράχιο της Αλβανίας και από κει στα Γιάννενα,
Θεσσαλονίκη, Εννέα οδούς (Αμφίπολη) και τα άλλα
ενδιάμεσα οχυρά και σημαντικά συγκοινωνιακά
σημεία και έφτανε στις βορινές υπώρειες του
Παγγαίου. Δεν ερχόταν δε μέσω της Πιερίας
Κοιλάδας ίσως για το ορεινό της περιοχής ή τα έλη
της πεδιάδας Φιλίππων που τότε ήταν αδιάβατα και
νοσογόνα. Παρέκαμπτε τον όγκο του Παγγαίου
προφανώς στα σημεία όπου τότε τα μεταλλεία της
"Σκαπτής Ύλης" ίσως δε κυρίως γι' αυτά και
"έπεφτε" στον κάμπο των Φιλίππων στις έναντι
υπώρειες του λόφου των Κρηνίδων, αποφεύγοντας
έτσι την αδιάβατη ελώδη περιοχή και συνδέοντας
την οχυρή των Φιλίππων θέση (Κρηνίδες) όπου εκεί
άλλα μεταλλεία χρυσού υπήρχαν, τα Άσυλα.
Απ' εκεί ο δρόμος περνώντας το οχυρό στενό της
σημερινής μονής του Αγίου Σίλα έφθανε στη Νεάπολη και περνώντας το μοναδικό
πέρασμα κάτω από τις σημερινές "Καμάρες",
το μεσαιωνικό υδραγωγείο, έβγαινε στους κάμπους
της Ξάνθης και έφτανε στην Κωνσταντινούπολη. Από
εκεί ανοίγεται ο δρόμος προς την Ανατολή και
γενικά την Ασία..
