Δημοσθένης Σωτηρούδης*
Έργο του καλλιτέχνη
ΚΛΕΙΣΤΟΣ
ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ
O
τόπος όπου έζησα τα παιδικά μου χρόνια, βρίσκεται στο
βορειότερο άκρο της Ελλάδας, απομονωμένος από τον Άρδα ποταμό με την υπόλοιπη
χώρα, χωρίς οδική σύνδεση μέχρι και τη δεκαετία του εξήντα. Η μοναδική
συγκοινωνιακή σύνδεση με τρένο και ο πλησιέστερος σιδηροδρομικός σταθμός
βρισκόταν σε απόσταση οκτώ χιλιομέτρων από το χωριό.
Γεννήθηκα σε μια κλειστή
κοινωνία δυο χιλιάδων κατοίκων περίπου, που σου έδινε την εντύπωση ότι δεν
υπάρχει ζωή πέρα από τον ορίζοντα. Σ' έναν ορίζοντα που ήταν περιορισμένος
περιμετρικά από τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Σ’ αυτό το τόπο, τα Πετρωτά του
Έβρου, γεννήθηκα στις αρχές του 1941.
Προσπαθώντας
να ξετυλίξω το κουβάρι της μνήμης μου όταν φθάνω στα πρώτα χρόνια της ζωής μου,
είναι όλα τόσο μπερδεμένα γιατί τα σκηνικά που επενδύσανε την βρεφική μου ηλικία
από τη γέννησή μου ήταν η βουλγαρική κατοχή με την ομηρία του πατέρα μου στα
καταναγκαστικά έργα στη Βουλγαρία, η επίταξη του μεγαλύτερου μέρους του σπιτιού
μας για τις ανάγκες του βουλγαρικού κατοχικού στρατού, οι δυσκολίες που
αντιμετώπιζε η μητέρα μου για να επιβιώσουν τα πέντε μικρά παιδιά της, αλλά και
ο ανελέητος ξυλοδαρμός του πατέρα μου από τους Βουλγάρους την ημέρα της
απελευθέρωσης.
Αμέσως
μετά ο εμφύλιος πόλεμος με τις γνωστές ακρότητες και από τις δυο πλευρές. Η
εκσκαφή της αυλής του σπιτιού μας από την εθνοφρουρά για τη δημιουργία
χαρακωμάτων και υπογείου φυλακίου όπου πολλές βραδιές ξενυχτούσαμε μέσα στα
χαρακώματα ή στο λιθόκτιστο αχυρώνα για να προστατευόμαστε από τις σφαίρες κατά
την διάρκεια των νυχτερινών αψιμαχιών, και τέλος ο θάνατος του πατέρα μου σε
ηλικία τριάντα επτά χρονών το Φεβρουάριο του 1947.
Με το τέλος του εμφυλίου
πολέμου η κοινότητα με την οικονομική συνδρομή των κατοίκων αποφάσισαν να
προσλάβουν τρεις δασκάλους απόφοιτους Γυμνασίου, μεταξύ των οποίων ήταν και ο
γνωστός τραγουδιστής των δημοτικών τραγουδιών Χρόνης Αηδονίδης.
Επισκευάστηκε το παλιό κτίριο
του δημοτικού σχολείου το οποίο ήταν σε άθλια κατάσταση και αμέσως οργανώθηκαν
τα πρώτα μαθήματα. Αλλά το πρόβλημα ήταν μεγάλο γιατί τα παιδιά της κατοχής και
του εμφυλίου ήθελαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα με αποτέλεσμα ο πληθυσμός των
μαθητών, οι διαφορετικές ηλικίες, πολλές φορές όμως και η ελλιπής παρακολούθηση
των μαθημάτων λόγω διαφόρων αναγκών των οικογενειών, όπως η βοσκή των ζώων και
άλλες γεωργικές ασχολίες στις οποίες έστελναν οι οικογένειες τα παιδιά τους, να
καθιστούν σχεδόν αδύνατη την εφαρμογή του σχολικού προγράμματος.
Παρακολούθησα τα μαθήματα σ’
αυτό το σχολείο μέχρι και τη Γ΄ Δημοτικού. Εν τω μεταξύ είχε ξεκινήσει η
ανοικοδόμηση του νέου σχολικού κτιρίου, το οποίο είχε ολοκληρωθεί στο ξεκίνημα
της Δ΄ τάξης, ενώ διορίσθηκε ο πρώτος δάσκαλος κ. Ρούπας και μια δασκάλα
οι οποίοι ήταν υποχρεωμένοι να διδάσκουν σε 350 μαθητές.
Έτυχε να έχω δάσκαλο τον κ.
Ρούπα μέχρι το πρώτο εξάμηνο της Στ΄ τάξης ο οποίος έφυγε λόγω μετάθεσης,
ευτυχώς για μένα, γιατί μέχρι και σήμερα δεν μπόρεσα να καταλάβω για ποιο λόγο
πάντα με βαθμολογούσε με το χαμηλότερο βαθμό. Το χειρότερο όμως για μένα ήταν η
διαγωγή μου που ήταν "κοσμία" και αυτό σήμαινε ότι δεν είχα δικαίωμα να δώσω
εισαγωγικές εξετάσεις στο Γυμνάσιο.
Εγώ για να αντιμετωπίσω την
κατάσταση αυτή αναγκάστηκα να διαβάζω όσο μπορούσα περισσότερο και όχι μόνο τα
μαθήματά μου αλλά και εξωσχολικά βιβλία τα οποία ήταν δύσκολο να βρεθούν.
Ευτυχώς λειτουργούσε στο χωριό το "Σπίτι του παιδιού" της Πρόνοιας, όπου
υπήρχαν μερικά τα οποία δανειζόμουν. Τα μαθήματα που αγαπούσα περισσότερο ήταν η
Γεωγραφία, Φυσική Ιστορία και Ζωολογία γιατί μου δινόταν η ευκαιρία να
ζωγραφίζω.
Στη Γεωγραφία ζωγράφιζα
γεωφυσικούς χάρτες με τα προϊόντα των Νομών ή χωρών, στη Φυσική Ιστορία
λουλούδια και δένδρα και στη Ζωολογία ζώα, πουλιά, ερπετά. Παράλληλα πήγαινα και
στο "Σπίτι του παιδιού" όπου έκανα ξυλοκοπτική γιατί μας προμηθεύανε κόντρα
πλακέ και πριονάκια.
Στα μέσα της Στ΄ Δημοτικού έφυγε ο κ.
Ρούπας και ήρθε ο κ. Φ. Ουμπέκης με τον οποίο τα πήγαινα πολύ καλά με
αποτέλεσμα στο τέλος να πάρω καλό βαθμό στο απολυτήριο και διαγωγή "Κοσμιωτάτη"
και έτσι να συνεχίσω στο Γυμνάσιο…
Στο εργαστήρι του γλύπτη
* Ο Δ. Σωτηρούδης είναι γλύπτης